Het oude gebruik van het stilzetten van de klok bij overlijden

Toen de moeder van een goede vriendin van mij overleed, vertelde ze me dat het eerste wat haar vader deed, was de klok stilzetten. Dat kwam aanvankelijk vreemd op haar over. Je geliefde sterft en jij gaat bezig met de klok….??? Maar als je er wat langer over nadenkt is het eigenlijk een heel mooi gebaar. De belangrijkste persoon persoon in jouw leven overlijdt: dan staat voor jou op dat moment de tijd stil.

Het past in een eeuwenoude traditie. Vroeger werd op het moment van overlijden de klok in de kamer stilgezet. Het tikken hield op en het werd stil in huis. Als een hart dat stopt met tikken. In het verleden werden dan ook gordijnen gesloten en spiegels bedekt. Dat diende als bescherming tegen mogelijke weerspiegelingen. Men geloofde namelijk dat een vertrekkende ziel die zichzelf in een spiegel zag, kon schrikken, de weg kon kwijtraken, zielen van levenden kon meenemen en/of spoedig een tweede sterfgeval kon veroorzaken. Deze gebruiken waren destijds wijdverbreid en diepgeworteld in onze cultuur.

In onze drukke en hectische wereld lijkt tegenwoordig de tijd nooit meer stil te staan. Het oude gebruik van de klok stilzetten herinnert ons aan de vergankelijkheid van het leven en de noodzaak om stil te staan bij het verlies van een dierbare. Het ritueel van het stilzetten van de klok bij een overlijden is een eeuwenoude traditie uit respect voor de overledene. Net zoals de uitvaart, de begrafenis of crematie en plaatsen van een gedenksteen voor de dierbare op het graf.

Respect

De dood is onherroepelijk en het verlies van een geliefde geeft soms het gevoel dat op het moment van de dood de tijd letterlijk stilstaat. Hoewel de wereld verder draait en de waan van de dag voor anderen doorgaat, staat voor ons de tijd even stil. Uit respect werd in vroeger tijden dan ook de klok echt stil gezet. Het tikken hield op en het werd stil in huis. Als een hart dat stopt met tikken.

De dans van de tijd

Tijd is iets waar we dagelijks mee jongleren. We rennen van afspraak naar afspraak, kijken voortdurend op onze horloges en verlangen soms naar een pauze, een moment van rust. Het stilzetten van de klok bij een overlijden is als een dans van de tijd die abrupt wordt onderbroken. Het herinnert ons eraan dat de wereld even stilstaat wanneer we een geliefde verliezen. Het is een gebaar dat respect en eerbied toont voor de overledene en tegelijkertijd onze eigen vergankelijkheid benadrukt.

Een moment van bezinning

Het stilzetten van de klok is meer dan alleen een praktische handeling. Het opent een ruimte voor bezinning, een moment waarop we ons kunnen verbinden met onze emoties en herinneringen. Het is een uitnodiging om te pauzeren, om stil te zijn en te reflecteren op het leven dat geleefd is. In die stille momenten kunnen we ons bewust worden van de waarde van tijd en de kostbaarheid van elk moment dat we delen met onze dierbaren.

Symboliek van de stilte

Het stilstaan van de klok draagt een diepe symboliek in zich. Het symboliseert niet alleen het einde van het leven, maar ook het respect voor het verleden en het besef van de onvermijdelijke cyclus van het leven. Het herinnert ons eraan dat de tijd niet stilstaat, maar dat wij wel de mogelijkheid hebben om even uit de ratrace te stappen en ons te verbinden met de betekenis en de schoonheid van het bestaan.

Spirituele betekenis stilstaande klok

De spirituele betekenis van een stilstaande klok wordt vaak geassocieerd met het idee dat de tijd stilstaat en een belangrijke boodschap of waarschuwing overgebracht moet worden. Het kan symbool staan voor een moment van reflectie, het einde van een cyclus of fase in het leven, of een oproep om aandacht te besteden aan iets dat over het hoofd wordt gezien. In sommige interpretaties wordt een stilstaande klok ook gezien als een teken om stil te staan bij het heden, los te laten wat voorbij is en je voor te bereiden op nieuwe mogelijkheden en veranderingen.

Een verbinding tussen verleden en heden

Het ritueel van het stilzetten van de klok creëert een symbolische verbinding tussen het verleden en het heden. Het is een eerbetoon aan degenen die ons zijn voorgegaan, een moment waarop we hun nalatenschap eren en herinneringen ophalen. Het biedt troost en steun aan degenen die achterblijven en hen in staat stelt om samen te komen in de gedeelde ervaring van verlies.

De kracht van stilte

In onze drukke maatschappij is stilte vaak schaars. Toch heeft stilte een krachtige helende werking. Het stilstaan van de klok creëert een stilte die ons uitnodigt om te rouwen, te reflecteren en ons te verbinden met onze innerlijke stem. Het is een moment van introspectie en rust, waar in we de ruimte hebben om onze emoties te uiten en te verwerken.

Eren

Het oude gebruik van het stilzetten van de klok bij een overlijden herinnert ons aan de waarde van tijd, de vergankelijkheid van het leven en de noodzaak om even stil te staan bij verlies. Het biedt een symbolische brug tussen verleden en heden, en opent een ruimte voor bezinning en verbinding. Laten we deze eeuwenoude traditie koesteren en de stilte van de tijd omarmen, als een manier om ons te verbinden met ons eigen innerlijke kompas en degenen die we liefhebben te eren in de stille dans van het leven.

Geschreven door Jeroen Stok grafkunstenaar